ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

 

Μαθητές :

 

ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ

ΕΛΕΝΗ ΠΑΝΤΖΕΛΙΟΥΔΑΚΗ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΚΑΝΔΑΛΑΚΗ

 

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Το νησί ? Η ιστορία

Κοινωνία ? Η θέση της γυναίκας

Θρησκεία

Πολιτισμός

     (α)  γραφή

     (β)  αρχιτεκτονική

     (γ)  τοιχογραφίες (τέχνη)

 

 

 

 

Αρθούρ   Έβανς

 

Ο Σέρ Άρθουρ Τζον Έβανς, (Sir Arthur John Evans, 8 Ιουλίου, 1851 - 11 Ιουλίου, 1941), ήταν Άγγλος αρχαιολόγος.

Αποκάλυψε στο σύνολό του τον πολιτισμό που ονόμασε "Μινωικό", ο οποίος ήταν στην εποχή του μόνο μια αμυδρή μυθική ανάμνηση. Ήταν γιος του Τζον Έβανς, ενός χαρτοβιομηχάνου και ερασιτέχνη αρχαιολόγου ουαλικής καταγωγής. Έλαβε την εκπαίδευσή του στο Σχολείο Χάροου (Harrow), στο κολέγιο Μπρέιζνοουζ του και το πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Ενστερνιζόμενος το ενδιαφέρον του πατέρα του στην αρχαιολογία ο Άρθουρ εργάστηκε στο μουσείο Άσμολ, στην Οξφόρδη κατά την περίοδο 1884 - 1908.O Έβανς ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την Κρήτη ως πηγή σφραγίδων που περιείχαν πρώιμες επιγραφές μη αποκρυπτογραφημένες. Η αρχαία πόλη του Κεφαλά (Κνωσός) στη βόρεια ακτή της Κρήτης, κοντά στο Ηράκλειο, ήταν γνωστή στους ντόπιους, που ξέθαβαν αρχαία κεραμικά και νομισματικά τέχνεργα, καθώς καλλιεργούσαν τους αγρούς.

Ωστόσο, ο πρώτος που ανέσκαψε την Κνωσό ήταν ένας Ηρακλειώτης έμπορος και αρχαιοδίφης, ο Μίνως Καλοκαιρινός, ο οποίος το 1878 αποκάλυψε τα θεμέλια αποθηκευτικών χώρων γεμάτα πίθους^[1]. Η καταγραφή του έργου του Καλοκαιρινού από τον Γουίλιαμ Στίλμαν (William Stillman), πρόξενο των Η.Π.Α. στην Κρήτη εκείνη την εποχή, υποδεικνύει ότι τα ευρήματα ανήκαν στην δυτική πτέρυγα του ανακτόρου. Εκτός από τις αποθήκες ο Καλοκαιρινός ανέσκαψε και ένα τμήμα των θεμελίων της "αίθουσας του θρόνου".

Οι [Τουρκία|Τούρκοι]ιδιοκτήτες της περιοχής, όμως, σύντομα σταμάτησαν τις έρευνες του Καλοκαιρινού. Λίγο μετά ο Γερμανός και ήδη διάσημος αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν (Heinrich Schliemann), προσπάθησε να αγοράσει τον 'λόφο του Κεφαλά' στην πραγματικότητα "τούμπα" δηλαδή τεχνητός γήλοφος που δημιουργήθηκε από αλλεπάλληλες κατοικήσεις της Κνωσού ήδη από την Νεολιθική. Εγκατέλειψε, όμως την προσπάθεια, γιατί θεώρησε τις τιμές που του πρόσφεραν εξοργιστικές. Το 1894 επισκέπτεται την Κρήτη ο Έβανς, για να μελετήσει και να αποκρυπτογραφήσει δύο τύπους άγνωστης γραφής που εμφανίζονταν σε κρητικές σφραγίδες. Ένα χρόνο αργότερα δημοσίευσε τα αποτελέσματα σε έκδοση του μουσείου Άσμολ με τίτλο Κρητικά εικονογράμματα και προ-Φοινικική γραφή(Evans 1895), αναγνωρίζοντας τα μινωικά ιερόγλυφα ως εικονογράμματα (πικτογράμματα) και τις συλλαβικές ή προαλφαβητικές ("προ-Φοινικικές") γραφές, που ονομάζονται πλέον Γραμμική Α και Γραμμική Β.

 

 

ΤΟ ΝΗΣΙ ? Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Μινωικός πολιτισμός

 

Ο μινωικός πολιτισμός τοποθετείται χρονικά από τα τέλη της Νεολιθικής Εποχής μέχρι τις αρχές της Εποχής του Σιδήρου (3200-1000 π.χ.). Η ονομασία αυτή οφείλεται στον ανασκαφέα της Κνωσού σερ Άρθουρ Έβανς, ο οποίος είχε ως έναυσμα το όνομα του βασιλιά του νησιού, γνωστό και από τη μυθολογία ως Μίνωα.

Προανακτορική περίοδος

Σύμφωνα με τον Άγγλο αρχαιολόγο Έβανς, γύρω στο 2600 π.χ. δύο φυλετικά στοιχεία εγκαταστάθηκαν στα παράλια της Κρήτης: Ένα πρωτολιβυκό προερχόμενο από την Αίγυπτο και ένα από τη Μικρά Ασία. Οι Κρήτες, αρχικά, διατήρησαν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, γρήγορα όμως αφομοιώθηκαν με τα δύο νέα φύλα, όπως μαρτυρούν τα σχετικά ευρήματα. Με τη διάδοση της χρήσης του χαλκού αυξάνεται ο πληθυσμός του νησιού και αρχίζουν, γύρω στο 2000 π.χ., οι πρώτες εμπορικές επαφές με τις γειτονικές περιοχές των Κυκλάδων, της Μικράς Ασίας και της Αιγύπτου, οι οποίες ευνοήθηκαν από την καίρια γεωγραφική θέση του νησιού και έθεσαν έτσι τις βάσεις της δημιουργίας του λαμπρού μετέπειτα Μινωικού πολιτισμού. Τα πρώτα αστικά κέντρα του νησιού σχηματίζονται κατά το 2000 π.χ. γύρω από τα παλάτια των τοπικών αρχόντων στο κέντρο των διάφορων αγροτικών κοινωνιών και ο πλούτος ορίζεται από τα γεωργικά πλεονάσματα. Αυτού του είδους η κοινωνική οργάνωση διήρκεσε για μια περίοδο 600-700 χρόνων και ήκμασε κατά τη διάρκεια του Μινωικού πολιτισμού, στα μέσα της 2^ης χιλιετίας π.χ.

 

 

 

 

 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τα πλούσια κατάλοιπα του υλικού πολιτισμού της μινωικής Κρήτης επιτρέπουν την παρακολούθηση της εξέλιξης της μινωικής κοινωνίας που εμφανίζει διαφορετικά σχήματα σε κάθε περίοδο της Μινωικής εποχής. Μέσα από τα οικιστικά κατάλοιπα, τα νεκροταφεία και τα έργα τέχνης διαφαίνεται η ραγδαία εξέλιξη μιας γεωγραφικά κλειστής κοινωνίας που είναι δεκτική στις ξένες επιδράσεις, χρησιμοποιεί κατάλληλα τους πόρους της και δημιουργεί έναν υψηλό πολιτισμό.

Κατά την Πρωτομινωική περίοδο (3000-2000 π.χ.) παρουσιάζονται για πρώτη φορά συλλογικά έργα, τεχνική εξειδίκευση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και κοινωνική διαστρωμάτωση, ως αποτέλεσμα των εξωτερικών εμπορικών σχέσεων και της επιτυχημένης εκμετάλλευσης πρώτων υλών, πιθανότατα από συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής τονώθηκε η κοινωνική συνείδηση και επιβλήθηκε μια άρχουσα τάξη που οδήγησε στην ίδρυση των ανακτόρων.

Κατά τη Μεσομινωική περίοδο (2000-1550 π.χ.), με την εμφάνιση των ανακτόρων, που εκτός από ένα ιδιάζον οικιστικό σχήμα ήταν και ο άξονας της κεντρικής διοίκησης, η μινωική κοινωνία υπόκειται σε ριζικές αλλαγές και εμφανίζεται, σε όλες τις εκδηλώσεις της, άριστα οργανωμένη και συγκεντρωτική. Η εσωτερική οργάνωση των ανακτορικών κέντρων προϋπέθετε την ύπαρξη σαφώς διαχωρισμένων κοινωνικών τάξεων, που έπαιζαν συγκεκριμένο ρόλο στην ιεραρχία. Ο χαρακτήρας της ανακτορικής διοίκησης επιτρέπει το χαρακτηρισμό της κοινωνίας ως θεοκρατικής, αφού η συγκέντρωση της εξουσίας, που ασκούνταν σαφώς στα ανάκτορα, συνοδευόταν από την κυρίαρχη παρουσία της θρησκείας. Τα όρια όμως μεταξύ της πολιτικής και της θρησκευτικής εξουσίας, παραμένουν ακόμη ασαφή, καθώς για το μεγαλύτερο μέρος της Ανακτορικής περιόδου, η έρευνα στηρίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα που δεν τεκμηριώνονται από γραπτά μνημεία. Και ενώ η μυθολογική παράδοση του κρητικού ηγέτη Μίνωα επηρέασε για ένα μεγάλο διάστημα την ερμηνεία των αρχαιολογικών δεδομένων, έχουν επισημανθεί από τη νεότερη έρευνα προβλήματα αναγνώρισης και αυτών των ηγετικών προσώπων της μινωικής Κρήτης.

Η μυκηναϊκή κυριαρχία εισήγαγε στην Κρήτη μία διοικητική

χαρακτήρα, όπως δείχνουν οι πλούσιοι τάφοι πολεμιστών. Κατά την Μετανακτορική περίοδο (1400-1050 π.χ.) παρατηρούνται κοινωνικά φαινόμενα που συνοδεύουν συνήθως την εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας. Η εξουσία ασκούνταν πια από πολλούς άρχοντες, που κατοικούσαν μάλλον σε αγροτικές επαύλεις και έλεγχαν μικρότερες γεωγραφικές περιοχές.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΜΙΝΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ

 

 

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά στη Μινωική Κρήτη ήταν η μεγάλη ελευθερία των γυναικών που συμμετέχουν σε κάθε εκδήλωση της κοινωνικής ζωής. Έπαιρναν μέρος σε κάθε είδους εξωοικιακές ασχολίες συμμετείχαν σε επικίνδυνα αγωνίσματα, εξορμούσαν σε κυνηγετικές εκδρομές. Έπαιρναν μέρος στις χορευτικές επιδείξεις.

Τις ενδιέφερε η περιποίηση του σώματος, του προσώπου, των μαλλιών. Έβαφαν τα χείλια, τα μάτια τους, λέπταιναν τα φρύδια τους και φορούσαν κοσμήματα.

Παριζιάνα

Τα φορέματα προκαλούν έκπληξη γιατί αφήνουν ακάλυπτα τα στήθη, έχουν περίτεχνες ζώνες και πολλούς φραμπαλάδες. Φορούσαν μπερέδες καπελίνα και άλλα καλύμματα στο κεφάλι ενώ τα χτενίσματα ήταν περίτεχνα. Συμπλήρωναν την κόμμωση με ταινίες και δικτυωτά πλέγματα, αφήνοντας μικρές μπούκλες να στεφανώνουν το πρόσωπο.

Η ισοτιμία των γυναικών στην Μινωική Κρήτη φανερώνει μια

ανώτερη αντίληψη της ζωής.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

 

 

Χάρις στην πλούσια εικονογραφική κληρονομιά που άφησε η Μινωική εποχή, είμαστε σήμερα σε θέση να συλλάβουμε την κεντρική ιδέα της μινωικής θρησκείας. Η βασική έκφραση όλων των θρησκευτικών εκδηλώσεων είναι η λατρεία μιας γυναικείας θεότητας, που φαίνεται να έχει στενή σχέση με τη λατρεία της θεάς Aστάρτης στη Μέση Ανατολή. Η θεότητα αυτή νυμφεύεται ένα νέο θεό, ο οποίος γεννιέται και πεθαίνει κάθε χρόνο, μεταφέροντας έτσι σε θεϊκό επίπεδο την αναγέννηση της φύσης.

Η λατρεία της θεότητας εκφράζεται με την τέλεση συγκεκριμένων ιερών τελετουργιών, η απεικόνιση των οποίων επαναλαμβάνεται συχνά στη μινωική τέχνη. Οι τελετουργίες αυτές είχαν σκοπό την έκκληση της εύνοιας της θεότητας ή και την εμφάνισή της στους θνητούς, μέσω μίας οραματικής διαδικασίας, της θεοφάνειας.

Η τέλεση των ιερών τελετουργιών γινόταν από το ιερατείο, σε χώρους που είχαν διαμορφωθεί ειδικά γι' αυτό το σκοπό στις ιδιωτικές κατοικίες και τα ανάκτορα και χαρακτηρίζονται ως ιερά, αλλά και σε τοποθεσίες μακριά από κατοικημένες περιοχές, σε ιερά σπήλαια και σε απρόσιτες βουνοκορφές, τα λεγόμενα ιερά κορυφής. Aυτοί οι ιδιαίτεροι χώροι, που συνδέθηκαν τόσο νωρίς με τη θρησκευτική λατρεία και χαρακτηρίστηκαν ήδη από τη Μινωική εποχή ιεροί, απέκτησαν τόσο μεγάλη σημασία ώστε να συνεχιστεί εκεί η λατρεία μέχρι την κλασική Αρχαιότητα. Ένα σύνολο από λειτουργικά σκεύη, που η ακριβής τους χρήση δεν εξηγείται στον οικιακό ή εργαστηριακό χώρο, ερμηνεύονται ως ιερά και χρησίμευαν κυρίως σε χοές και προσφορές. Τέτοια σκεύη, τα κυριότερα από τα οποία είναι τα ρυτά και οι κέρνοι, απεικονίζονται πολλές φορές.

 

 

 

 

ΓΡΑΦΗ

Η αυθεντική Μινωική γραφή εμφανίστηκε περίπου το 2000 π.χ. και ήταν ιδεογραφική. Μία ιδεογραφική γραφή αποτελείται από ιδεογράμματα τα οποία είναι παραστάσεις αντικειμένων ή εννοιών. Αν και το νόημα τους μπορεί να γίνει κατανοητό από τους ανθρώπους, τα ιδεογράμματα δεν έχουν καθόλου φωνητική σημασία. Η ιδεογραφική Μινωική γραφή ονομαζόταν ιερογλυφικά αλλά δεν έχει καμία σχέση με τα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Τα Μινωικά ιερογλυφικά ήταν αναπαραστάσεις από τον κόσμο των ζώων, από το ανθρώπινο κορμί και από την καθημερινή ζωή. Ο Έβανς κατέγραψε 135 ιερογλυφικά σύμβολα. Η ιερογλυφική γραφή των Μινωιτών δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Η πιο σημαντική ιερογλυφική επιγραφή της Κρήτης είναι ο φημισμένος Δίσκος της Φαιστού, ένας πήλινος δίσκος καλυμμένος και από τις δύο πλευρές με ιερογλυφικά τοποθετημένα σε σπειροειδές σχήμα τα οποία τυπώθηκαν στον πηλό όταν ο δίσκος ήταν ακόμα νωπός. Ο δίσκος περιλαμβάνει σαράντα πέντε διαφορετικούς τύπους συμβόλων, μερικά από τα οποία μπορούν να ταυτιστούν με τα ιερογλυφικά της Παλιοανακτορικής περιόδου.

Μία άλλη γραφή, η Γραμμική Α χρησιμοποιούνταν ταυτόχρονα με την ιερογλυφική της Φαιστού και χρησιμοποιήθηκε εκτενέστερα κατά τη Νεοανακτορική περίοδο.

Πήλινο πινακίδιο με γραφή Γραμμικής Α

Τα σύμβολά της πρέπει να προέρχονται από τα ιδεογράμματα αλλά δεν είναι πια αναγνωρίσιμα αντικείμενα αλλά γραμμές ομαδοποιημένες σε αφηρημένους συσχετισμούς. Η Γραμμική Α περιλαμβάνει περίπου εβδομήντα διαφορετικούς χαρακτήρες και δεν έχει ακόμα αποκρυπτογραφηθεί. Ένα αποκρυπτογραφημένο μέρος της γραφής περιλαμβάνει ένα δεκαδικό αριθμητικό σύστημα με κλάσματα. Μια γραφή που παρουσιάστηκε στη Κύπρο ανάμεσα στα 1500 π.χ. και 1100 π.χ., η ονομαζόμενη Κυπρομινωική έχει όλους της τους χαρακτήρες απαράλλακτους μ' αυτούς της Γραμμικής Α. Επιγραφές σε Γραμμική Α έχουν βρεθεί επίσης στη Μήλο και στη Θήρα. Πλάκες με επιγραφές σε Γραμμική Α εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου και σε άλλα αρχαιολογικά μουσεία της Κρήτης.

Μετά το 1450 π.χ. μία νέα γραφή που ονομάστηκε Γραμμική Β εμφανίστηκε στην Κνωσό. Τα σύμβολα της γραφής έχουν πολλές ομοιότητες και κοινά στοιχεία με τη Γραμμική Α. Η γραφή αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 από τους Ventris και Chadwick και φαίνεται να είναι η Ελληνική γλώσσα, κάτι που θεωρήθηκε ως απόδειξη για το ότι οι Μυκηναίοι βρίσκονταν στην Κρήτη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αν η αποκρυπτογράφηση είναι σωστή, τότε η Γραμμική Α ήταν η κύρια Μινωική γραφή μέχρι που η Γραμμική Β εισήχθηκε στην Κνωσό από τους Μυκηναίους. Οι πλάκες που βρέθηκαν στην Κνωσό παρέχουν πληροφορίες για την οργάνωση του βασιλείου, όπως για τις ιδιοκτησίες του βασιλιά, για τις προσφορές στις θεότητες και για τις μετακινήσεις των στρατευμάτων. Αυτές οι πλάκες διατηρούνται ως σήμερα εξαιτίας του ότι η φωτιά στην Κνωσό έψησε τον πηλό τους ο οποίος σε άλλη περίπτωση θα είχε εξαφανιστεί. Μερικές πλάκες σε Γραμμική Β εκτίθενται στο Μουσείο του Ηρακλείου.

 

 

 

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Oι αρχές της μινωικής δόμησης έρχονται σε αντίθεση με την αρχιτεκτονική της Aρχαιότητας, η οποία χαρακτηριζόταν από συμμετρία, λιτότητα και σαφήνεια των περιγραμμάτων. H αρχιτεκτονική της μινωικής Kρήτης είναι πολύπλοκη και σκοτεινή στην ερμηνεία της. Τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα εμφανίστηκαν κατά τη Μεσομινωική εποχή (1900 π.χ.) μέσα από μια σειρά αρχιτεκτονικών καινοτομιών, όπως οι κίονες, οι φωταγωγοί, τα πολύθυρα και η προσθήκη ορισμένων αρκετά ιδιόρρυθμων στοιχείων, όπως τα θυρώματα κοντά σε γωνίες, η εναλλαγή κιόνων και πεσσών και οι σκάλες που έστριβαν από όροφο σε όροφο .Τα στοιχεία της ανακτορικής αρχιτεκτονικής επαναλαμβάνονται στις επαύλεις και τις ιδιωτικές κατοικίες, οι οποίες μοιάζουν συχνά με μικρογραφίες των ανακτόρων. Τα ιδιωτικά κτήρια είναι απλούστερα στο σχεδιασμό τους αλλά και σ' αυτά ισχύει η ασυμμετρία των προσόψεων, η ποικιλία του ύψους της στέγης και η διαίρεση σε χώρους καθορισμένων χρήσεων. Η βασική τους μορφολογική διαφορά από τα ανάκτορα βρίσκεται στην απουσία της κεντρικής αυλής και στην έλλειψη κεντρικού άξονα, ενός στοιχείου που διατηρήθηκε και στα ιδιωτικά κτήρια της Αρχαιότητας. Σε ορισμένα ιδιωτικά μεσομινωικά συγκροτήματα, αλλά κυρίως στα ανάκτορα, φαίνεται ότι τα μινωικά οικοδομήματα ήταν συχνά συγκροτήματα που είχαν δημιουργηθεί με διαδοχικές προσθήκες νέων κτισμάτων. Η πολυπλοκότητα και η διάθεση για συνεχείς επεκτάσεις δε σημαίνει όμως ότι δεν είχε προηγηθεί ένας αρχικός σχεδιασμός. Αυτό φαίνεται καλύτερα στα άριστα σχεδιασμένα συστήματα αποχέτευσης και εξαερισμού και στο σύστημα διαδρόμων που επέτρεπε την άνετη διακίνηση στο εσωτερικό.

H μινωική αρχιτεκτονική διαπνέεται από τις ίδιες αισθητικές αρχές που κυριαρχούν και στη μινωική τέχνη. Τα πολύθυρα και οι φωταγωγοί δημιουργούσαν παντού έντονες φωτοσκιάσεις, ενώ η χρωματική ποικιλία και η πλούσια διακόσμηση προκαλούσαν μια ατμόσφαιρα διαρκούς κίνησης. Η εξωτερική όψη των κτηρίων με τις μνημειώδεις εισόδους και τις στέγες σε διάφορα ύψη ήταν εντυπωσιακή και συγχρόνως γραφική. Οι εξωτερικοί όγκοι διαλύονταν στο φως και το χρώμα, τα περιγράμματα ήταν χαλαρά και απόλυτα προσαρμοσμένα στο φυσικό χώρο.

Λόγω της έλλειψης κανονικότητας στο σχεδιασμό των μινωικών κτηρίων είναι πολύ δύσκολο να προσδιορισθεί αν οι αρχιτέκτονες της μινωικής Κρήτης χρησιμοποιούσαν ένα σταθερό σύστημα μέτρησης των αποστάσεων. Ο σχεδιασμός των κτηρίων γινόταν μάλλον με άρτια μέτρα. Οι ειδικές μελέτες που έγιναν στα ανάκτορα έδειξαν την ύπαρξη ενός συγκεκριμένου συστήματος μέτρησης σ' αυτά, η μονάδα του οποίου πρέπει να ήταν ανάλογη με τον πόδα, το σταθερό μέτρο που χρησιμοποιούσαν και στην Αρχαιότητα. Ο μινωικός πους θα πρέπει να ισοδυναμούσε με 30,36 εκατοστά και οι υποδιαιρέσεις του ακολουθούσαν μάλλον το εξαδικό σύστημα. Είναι πολύ πιθανό ότι το μινωικό σύστημα μέτρησης των αποστάσεων υιοθετήθηκε αργότερα και από τους Μυκηναίους.

 

 

Τα περίχωρα του παλατιού συγκεντρώνουν ενδιαφέροντα μνημεία, που επίσης ανασκάφηκαν και αναπλάστηκαν από τον Έβανς:  Η Βασιλική Οδός, που ξεκινά από την περιοχή του θεάτρου.  Το Μικρό Ανάκτορο, μια εντυπωσιακή κατοικία.  Οι Μινωικές επαύλεις.  Το «Καραβανσεράι», που ονομάστηκε έτσι από τον Έβανς, που πίστευε ότι αυτό το κτίριο, που περιλαμβάνει λουτήρες με νερό, χρησίμευε σαν πανδοχείο.  Το λεγόμενο Σπίτι Μεγάλου Ιερέα, όπου ανακαλύφθηκε ένας πέτρινος βωμός που περιβάλλεται από βάθρα προορισμένα να υποστηρίξουν διπλούς πέλεκεις.  Η Βασιλική Έπαυλη με τους κήπους.

Λίγα τμήματα του παλαιού ανακτόρου έχουν σωθεί, αφού το νέο ανάκτορο (1700-1450) χτίστηκε «πάνω» του ?πιστεύεται μάλιστα, ότι το νέο ανάκτορο ακολούθησε το σχέδιο του παλαιού.  Η παλαιοανακτορική  πόλη ήταν σίγουρα εκτεταμένη και το νεκροταφείο της βρισκόταν στο λόφο του Προφήτη Ηλία.  Το παλαιό ανάκτορο καταστράφηκε το 1700 π.Χ., αλλά αμέσως άρχισε να χτίζεται το καινούριο, έκτασης 22 στρεμμάτων.

Το ανάκτορο είχε πέντε εισόδους (βόρεια, νότια, ανατολική, νοτιοδυτική και βορειοδυτική).  Σε όλες τις εισόδους εκτός από τη δυτική δέσποζαν φαρδιά πρόπυλα.  Οι περισσότερες από τις αποθήκες βρίσκονταν στη βόρεια πτέρυγα.  Η Αίθουσα του Θρόνου βρισκόταν στα δυτικά, μαζί με τις αίθουσες τελετών, ενώ τα βασιλικά διαμερίσματα καταλάμβαναν την ανατολική πτέρυγα.  Στη νότια πτέρυγα δέσποζαν τα μεγάλα προπύλαια, που συνέδεαν τον ξενώνα με τις αίθουσες της δυτικής πτέρυγας.

Στο ανάκτορο η περιήγηση ξεκινά από τη δυτική πτέρυγα.  Στο βάθος φαίνεται η δυτική πρόσοψη του ανακτόρου.  Η δυτική αυλή είχε σαφώς ιερό χαρακτήρα, όπως φαίνεται από τους δυο βωμούς.  Διασχίζεται από τρεις πομπικούς διαδρόμους, αποθέτες του παλαιού ανακτόρου που «φιλοξενούσαν» προσφορές προς τις θεότητες.  Κατά μήκος της πρόσοψης άλλος πομπικός δρόμος καταλήγει βόρεια στο θέατρο και νότια στη δυτική είσοδο.  Από εκεί ξεκινά ο διάδρομος της πομπής με την ομώνυμη τοιχογραφία και καταλήγει επιβλητικά στο νότιο πρόπυλο, που έχει δυο κίονες σε κάθε πλευρά του.

Αριστερά μια πλατιά σκάλα οδηγεί στον μερικά αναστηλωμένο όροφο της δυτικής πτέρυγας.  Ανατολικά από τη σκάλα βρίσκεται ο αρχαϊκός Ναός της Ρέας.  Από τον όροφο είναι ορατές οι αποθήκες.  Η συνολική χωρητικότητά τους υπολογίζεται σε 400 πιθάρια και 80.000 λίτρα.  Σε στεγασμένο χώρο στον όροφο εκτίθενται αντίγραφα τοιχογραφιών απ?όλο το ανάκτορο.  Από εκεί υπάρχει η δυτική σκάλα που κατεβαίνοντας βγαίνουμε στην κεντρική αυλή, φωταγωγό και πέρασμα του ανακτόρου, καθώς και στο χώρο τελετών.  Αριστερά βρίσκεται η Αίθουσα του Θρόνου.  Στη νότια πλευρά της κεντρικής αυλής διακρίνεται το τελευταίο τμήμα του διαδρόμου της πομπής.

Διασχίζοντας και πάλι την κεντρική αυλή βρισκόμαστε στην ανατολική πτέρυγα, στο μεγάλο κλιμακοστάσιο απέναντι από το τριμερές/κεντρικό ιερό.  Ανατολικά του κλιμακοστασίου, στο ισόγειο, διάδρομος οδηγεί στα βασιλικά διαμερίσματα, δεξιά. Η κεντρική αίθουσα με τα πολύθυρα περιβαλλόταν από στοές, που με τη σειρά τους είχαν στην ανατολική πλευρά τους φωταγωγούς.  Τα βασιλικά διαμερίσματα σώζονται  στη «μυκηναϊκή»  τους μορφή.  Άλλος διάδρομος οδηγεί νοτιοδυτικά, στο λεγόμενο «μέγαρο της βασίλισσας», μικρότερο από τα βασιλικά διαμερίσματα αλλά πολυτελέστερο.  Δίπλα, στο νοτιοανατολικότερο άκρο του ανακτόρου, βρίσκεται η «αίθουσα των διπλών πελέκεων», με δεξαμενή καθαρμών και λίθινες πυραμιδοειδείς βάσεις για διπλούς πελέκεις.

Η βόρεια πλευρά της ανατολικής πτέρυγας περιλαμβάνει τα εργαστήρια του λιθοξόου και του πηλοπλάστη, ενώ πιο πάνω βρίσκεται η «αυλή του πέτρινου στομίου» και η ανατολική είσοδος.  Πιο βόρεια σώζεται τμήμα του παλαιού ανακτόρου, η «αποθήκη με τα μεγάλα πιθάρια» και οι «βορειοανατολικές αποθήκες».  Από το σημείο σύγχρονη σκάλα οδηγεί στη «μεγάλη ανατολική αίθουσα», την επίσημη Αίθουσα του Θρόνου.

Διασχίζοντας τις βορειοανατολικές αποθήκες, φτάνουμε στη βόρεια είσοδο γνωστή και ως «τελωνείο», επειδή εδώ κατέληγε ο δρόμος του λιμανιού.  Η ράμπα της βόρειας εισόδου, πλαισιωμένη με εξώστες, συνέδεε το τελωνείο με την κεντρική αυλή.   Δεξιά, βρίσκονται έξι υπόγεια, γνωστά ως «κελιά».  Βορειοδυτικά φαίνεται η αναστηλωμένη βόρεια δεξαμενή καθαρμών.  Αυτό το σημείο καταλήγει στο θέατρο της δυτικής αυλής  και μπορεί κανείς να βγει από τον αρχαιολογικό χώρο.

Για μια πληρέστερη εικόνα της μινωικής Κνωσού, ο βασιλικός δρόμος προς τα δυτικά, που διασχίζει την πόλη, πλησιάζει την «οικία των τοιχογραφιών».  Στη νότια πλευρά του ανακτόρου βρίσκονται άλλες επτά επισκέψιμες οικίες («νότια οικία», «οικία των θυσιασμένων βοδιών», κ.α.).  Σε απόσταση 600 μέτρα από το ανάκτορο βρίσκεται ο άρτια λαξευμένος βασιλικός τάφος-ιερό.  Βόρεια από το ανάκτορο, σε απόσταση 250 μέτρα και μέσα στη βίλα Αριάδνη, βρίσκεται η ρωμαϊκή «βίλα του Διονύσου».  Κοντά, βρίσκεται ένα υπόγειο υστερορωμαϊκό μαυσωλείο.

 

 

Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, για να χτιστεί το ανάκτορο της Κνωσού είναι η πέτρα, το ξύλο και ο πυλός.  Η πέτρα αξιοποιήθηκε στο χτίσιμο των τοίχων, στα πλακόστρωτα, στις βάσεις των κιόνων, στα σκαλοπάτια. Το ξύλο χρησιμοποιήθηκε για να κατασκευαστούν οι στέγες, τα πλαίσια για πόρτες και παράθυρα, τα θυρόφυλλα και τα παραθυρόφυλλα, οι κίονες και οι ξυλοδεσίες.  Με πηλό έστρωναν τις στέγες, έφτιαχναν τις πλίνθους και το κονίαμα (λάσπη) για το χτίσιμο των τοίχων, και κατασκεύαζαν τους αγωγούς ύδρευσης.  Για να προστατέψουν τα κτίρια από τους σεισμούς, έχτιζαν τους τοίχους με το σύστημα της ξυλοδεσιάς.  Η ξυλοδεσιά, ένα πλέγμα από οριζόντια και κατακόρυφα ξύλινα δοκάρια, ενσωματωνόταν στον τοίχο και τον έκανε ελαστικό και ανθεκτικότερο στις σεισμικές δονήσεις.

 

Οι θρόνοι των ανακτόρων. Για τον Έβανς δεν υπήρχε αμφιβολία πως ο θρόνος που βρήκαν οι αρχαιολόγοι  ανήκε στο βασιλιά της Κνωσού, τον οποίο χρησιμοποιούσε με την ιδιότητα του αρχιερέα, ενώ στα πεζούλια τριγύρω καθόνταν οι υπόλοιποι ιερείς. Στους τρεις τοίχους της αίθουσας του θρόνου υπάρχουν πεζούλια όπου θα μπορούσαν να καθίσουν ως και δεκαέξι άτομα, ενώ οι τοίχοι διακοσμούνται με τοιχογραφίες που απεικονίζουν γρύπες. Ο δεύτερος θρόνος που υπήρχε στον προθάλαμο προοριζόταν για τον πρίγκιπα αντιβασιλέα, και τα πεζούλια για τους συμβούλους του. Ο Έβανς φαντάστηκε ότι στον προθάλαμο γινόταν μια τελετουργία καθαρμού κατά την οποία ένας αξιωματούχος έπαιρνε νερό από τη λεκάνη και ράντιζε αυτούς που έμπαιναν στην αίθουσα του θρόνου, για να τους εξαγνίσει! Αν και είναι πολύ γοητευτική αυτή η θεωρία, δυστυχώς όμως δε στηρίζεται παρά μόνο στη ζωηρή φαντασία του Έβανς.  Η αίθουσα του θρόνου μάλλον προοριζόταν για θρησκευτικές τελετές, αλλά αν σε αυτές πρωτοστατούσε ο αρχιερέας, ο βασιλιάς ή η βασίλισσα που εκτελούσαν καθήκοντα ιερέων, αυτό δεν μπορούμε να το πούμε με βεβαιότητα.